झेंडू शेती: 1 हेक्टरमध्ये 15 लाख उत्पन्न, जाणून घ्या तयारी कशी करावी ? / Marigold farming: know how to prepare

मोकळ्या जमिनीवर झेंडूची लागवड:

 जाणून घ्या, प्रगत जाती आणि प्रत्यारोपण केव्हा व कसे करावेशेतकर्‍यांना नियमित पिकासह अतिरिक्त उत्पन्न मिळवायचे असेलतर ते मोकळ्या जमिनीवर झेंडूची(Marigold farming)Mलागवड करून चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. बाजार भाव पाहता त्याची शेती  शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरू शकते. सांगायच झाल तर  म्हणजेच तुम्ही  कमी जागेतही याची लागवड सहज करता येते. जर तुमच्याकडे 1 हेक्टर जमीन असेल तर तुम्ही ती शेती करून दरवर्षी सुमारे 15 लाख रुपये कमवू शकता. परंतु, त्याच्या उत्पादन कालावधीत खबरदारी लक्षात ठेवल्यास चांगले उत्पादन मिळू शकते. अशाप्रकारे, पीक आवर्तनाचा अवलंब करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी हे अत्यंत फायदेशीर पीक आहे. दुसरीकडे, त्याच्या उत्पादन खर्चाबद्दल बोलायचे तर, त्यात फारसा खर्च नाही. अगदी कमीत- कमी खर्चातही तुम्ही त्याची लागवड करू शकता. झेंडूच्या फुलापासून आपण चांगले उत्पन्न कसे मिळवू शकतो आणि त्याची खास वैशिष्ट्ये जाणून घेऊ या.

5 लाखांखालील 10 सर्वोत्तम ट्रॅक्टर – इथे वाचा

झेंडूच्या फुलाला बाजारपेठेत मागणी –

सर्वात आधी झेंडूच्या फुलांची बाजारातील मागणी बघूया, तुम्ही पाहिले असेलच की लग्न, सणांसह अनेक शुभ प्रसंगी झेंडूच्या फुलांचा वापर केला जातो. या फुलाचा वापर सजावटीसाठी केला जातो. त्याचबरोबर अनेक गंभीर आजारांवर औषधी बनवण्यासाठीही याचा उपयोग होतो. या फुलाचा रस कॅन्सर  आणि हार्ट अटॅक साठी  वापरला जातो. त्वचेशी संबंधित अनेक समस्यांवर उपचार करण्यासाठीही हे फूल उपयुक्त आहे. याशिवाय त्याच्या फुलांपासून अत्तर आणि अगरबत्ती बनवल्या जातात. या झेंडू फुलाच्या शेतीसाठी 12 ही महीने बाजारभाव असतो . 

झेंडूच्या (Marigold farming )दोन प्रजाती भारतात सर्वाधिक पिकवल्या जातात –

आफ्रिकन झेंडू आणि फ्रेंच झेंडूची लागवड प्रमुखत:  भारतामध्ये  केली जाते. 

झेंडूची (Marigold farming)  लोकप्रिय आणि प्रगत प्रकार – 

आफ्रिकन मॅरीगोल्ड: क्लायमॅक्स, कोलोरेट, ज्युबिली इंडियन चीफ, क्राउन ऑफ गोल्ड, फर्स्ट लेडी, स्पन गोल्ड, यलोसुप्रीम, क्रॅकर जेक.

फ्रेंच झेंडू: पिवळा मुकुट, लेमन जॅम, रस्टी लाड, लेमन रिंग, रेड हेड, बटर स्कॉच, गोल्डी, फायर क्रॉस.

सुधारित वाण : पुसा नारंगी, पुसा बसंती.

संकरित: इंका, माया, अटलांटिक, डिस्कव्हरी.

या टॉप 3 जनावरांचे संगोपन करून शेतकरी कमावतात लाखो रुपये – इथे वाचा 

झेंडू (Marigold farming)पिकासाठी जमीन कशी तयार करावी – 

झेंडू पिकासाठी जमीन तयार करताना तीन ते चार खोल नांगरणी करून शेत तयार करा आणि शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी जमिनीत 15-20  टन कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट खत टाका. 6 पोती युरिया, 10 पोती सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि 3 बॅग पोटॅश प्रति हेक्‍टरी द्यावे. युरियाचे तीन सारखे भाग करून एक भाग व पूर्ण प्रमाणात सिंगल सुपर फॉस्फेट व पोटॅश लावणीच्या वेळी द्यावेत . युरियाचा दुसरा आणि तिसरा डोस लावणीनंतर 30 आणि 45 दिवसांनी झाडांभोवतीच्या ओळींमध्ये द्या.

रोपवाटिका पेरणी आणि पुनर्लावणी

झेंडूसाठी  रोपवाटिकेमद्धे  जमिनीपासून 16 -20 सेमी उंच बेड तयार करा. बेडचा आकार तीन बाय एक मीटर ठेवा. बियाणे पेरण्यापूर्वी, बेडवर 0.2% बाविस्टिनची प्रक्रिया करा जेणेकरून झाडाला बुरशीजन्य रोग होणार नाहीत. 3030 सेंटीमीटर खोलीपर्यंत खोदून जमीन मऊ आणि सपाट बनवा आणि कुजलेले शेण मिसळून पसरवा. बियाणे ओळीत पेरून बियाणे कंपोस्ट आणि मातीच्या मिश्रणाने झाकून टाका आणि स्प्रिंकलरने हलके पाणी द्या.

बियाणे दर

झेंडूच्या सामान्य जाती पेरण्यासाठी एक ते दीड किलो बियाणे आवश्यक आहे. दुसरीकडे, संकरित वाणांमध्ये, प्रति हेक्टरी 700-800 ग्रॅम बियाणे पुरेसे आहे.

लागवड आणि अंतर

जेव्हा रोप 10-15 सेमी होते आणि 3-4 पाने असतात, तेव्हा संध्याकाळी रोपे लावा. साधारणपणे 25-30 दिवसात रोप लावण्यासाठी तयार होते. लागवडीनंतर हलके पाणी द्यावे. 45 x45 सेमी अंतरावरती  आफ्रिकन झेंडूची लागवड करा. एक हेक्टरमध्ये लावणीसाठी 50 ते 60 हजार रोपांची आवश्यकता असेल. तसेच फ्रेंच झेंडूची लागवड 25 x25 रोपापासून ओळीत आणि ओळीपासून ओळीच्या अंतरावर करावी. यामध्ये हेक्टरी दीड ते दोन लाख रोपांची गरज आहे.

प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजनेचा लाभ कसा घ्यावा ? – इथे वाचा  

सिंचन केव्हा करावे

शेतातील ओलावा लक्षात घेऊन झेंडू पिकाला पाणी द्यावे. उन्हाळ्यात 6-7 दिवस आणि हिवाळ्यात 10-15 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.

अधिक फुले येण्यासाठी हे काम करा

झेंडू पिकामध्ये टॉप शिअरिंग हे अत्यंत महत्त्वाचे काम आहे. झेंडूचे पीक ४५ दिवसांचे झाल्यावर, रोपाची वरची कळी २-३ सेंमीने कापावी.

मीटर कापून काढून टाकावे जेणेकरून रोपामध्ये अधिक कळ्या तयार होतील आणि त्यातून झेंडूची अधिक फुले मिळतील.

फूल उचलणे

फुलांची काढणी पूर्ण मोहोरानंतर करावी.

फुले तोडण्याची सर्वोत्तम वेळ म्हणजे पहाटे किंवा संध्याकाळ.

शेतात हलके पाणी द्यावे, ज्यामुळे  फुलांचा ताजेपणा  टिकून राहील.

खर्च, उत्पन्न आणि नफा

1 एकर शेतामध्ये दर आठवड्यास  ३ क्विंटल  फुलांचे उत्पादन होऊ शकते .

खुल्या बाजारात या फुलाची किंमत 70 रुपये किलोपर्यंत आहे, म्हणजे दर आठवड्याला 20 हजार रुपयांपर्यंत कमाई होऊ शकते.

झेंडूच्या फुलाची लागवड वर्षातून तीन वेळ करता येते .

एकदा लागवड केल्यानंतर दोन वर्षांपर्यंत फुलांची छाटणी करता येते.

वर्षभरात एक एकर लागवडीसाठी सुमारे 1 लाख रुपये खर्च येतो आणि यातून दरवर्षी 5 ते 6 लाख रुपये कमावता येतात.

टीप :-   हा लेख फक्त माहितीसाठी बनवला आहे, त्यात काही चूक असू शकते, आमची वेबसाइट ही सरकारी वेबसाइट नाही . 

अधिक  माहितीसाठी सामील व्हा !! whatsapp  येथे क्लिक करा  टेलेग्राम  येथे क्लिक करा